AB, Ormansızlaşma Regülasyonu EUDR’yi devreye aldı
EU/2023/1115 EUDR (EU Deforestation Regulation – AB Ormansızlaşma Regülasyonu) Avrupa Birliği tarafından 9 Haziran 2023 tarihli AB Resmî Gazetesinde yayımlanarak yürürlüğe girdi. Büyük AB işletmecileri için 30 Aralık 2024; mikro ve küçük AB işletmecileri için ise 30 Haziran 2025 tarihinden itibaren regülasyon geçerli olacak. Treyler üreticileri özellikle taban tahtası ve lastik ürünlerde AB’ye ihraç edecekleri ürünler için 30 Aralık 2024 tarihinden önce EUDR belgelerini tedarikçiden temin etmesi gerekiyor.
Yönetmeliğin Amacı
Bu yönetmelik Birliğin dünya çapında ormansızlaşmaya ve orman bozulmasına olan katkısının en aza indirilmesi ve böylece küresel ormansızlaşmanın azaltılmasına katkıda bulunulması ve orman tahribatının önlenmesine yönelik bir dizi kural ve yükümlülük getiriyor.
EUDR, AB pazarında satılan ve satılacak olan bütün orman ürünlerinin ve bazı tarım ürünlerinin sürdürülebilir kaynaklardan elde edildiğini ve ormansızlaşma veya orman tahribatıyla ilişkilendirilmeyen ürünler olduğunu garantiye almayı ve yine ilgili ürünlerin AB tarafından üretimi ve tüketimi sırasında oluşan karbon emisyonları, sera gazı emisyonları ve küresel biyolojik çeşitlilik kaybına olan katkısının azaltılması amaçlanıyor.
Yönetmeliğin Kapsamı
Söz konusu regülasyon 7 adet ürünü kapsamına dahil etti. Bu ürünler soya, sığır eti, palm yağı, ahşap/ağaç ürünleri, kakao, kahve, kauçuk ve bunlardan elde edilen belirli ürünleri üretimde girdi olarak kullanan çikolata, mobilya, lastik ve deri gibi ürünler mevzuat kapsamında olup iki yılda bir yapılacak gözden geçirme sonucunda ürün kapsamı genişletilebilir.
EUDR Yasaklar:
EUDR’nin 3. maddesi kapsamında koşulların tümü yerine getirilmediği sürece ilgili ürünlerin AB piyasasına arz edilemeyeceği veya ihraç edilemeyeceği belirtiliyor.
1- Ürünün ormansızlaşmaya neden olmaması
2- Üretildiği ülkenin ilgili mevzuatına uygun olarak üretilmiş olması
3- Durum tespiti beyanı kapsamında bulunmaları
EUDR Durum Tespiti Beyanları:
EUDR, orman riski taşıyan ürünleri AB pazarına arz eden işletmecilerin, tedarik zincirlerinin yasallığını ve sürdürülebilirliğini sağlamak için bir Durum Tespiti Sistemi (Due Diligence System- “DDS”) kurmasını ve uygulamasını şart koşuyor.
İşletmeciler tarafından, ürünler AB pazarına girmeden önce veya AB’den ihraç edilmeden önce dikkat edilmesi gereken bir risk tespit edilirse yeterli ve orantılı risk azaltıcı önlemlerin alınması gerekiyor. Ayrıca, işletmeciler ürünlerin AB pazarına sunulmadan önce uygun durum tespitinin yapıldığını doğrulamak için bir durum tespit beyanı hazırlayarak üye ülke yetkili ve gümrük makamlarına sunmak zorundadır.
Son olarak işletmeciler, belirlenen riskleri azaltmak veya ortadan kaldırmak için tedarikçilerle işbirliği yapmayı, izlenebilirlik sistemleri oluşturmayı veya üçüncü taraf sertifikasyon girişimlerini takip etmeyi içerebilecek uygun önlemleri uyguluyor. İşletmeciler, bu unsurlara bağlı kalarak sorumlu kaynak kullanımı uygulamalarını desteklemeyi ve EUDR gibi düzenleyici çerçevelerin zorunlu kıldığı şekilde orman ekosistemlerinin korunmasına katkıda bulunmayı amaçlıyor.
EUDR Cezalar:
EUDR madde 25, Üye Devletlerin EUDR’nin ihlali durumunda uygulanacak cezaları belirlemelerini ve bu cezaların etkili, orantılı ve caydırıcı olmasını sağlar.
Bu cezalar özetle;
- Para Cezaları: Çevresel zarara ve ilgili ürünlerin değerine orantılı olarak belirlenir. Tekrarlanan ihlallerde artan cezalar uygulanır ve tüzel kişiler için cezanın maksimum miktarı yıllık ciroya göre en az yüzde 4 olarak belirlenir.
- El Koyma: İlgili ürünlere ve bu ürünlerle yapılan işlemlerden elde edilen gelirlere el konulabilir.
- Geçici Men: Kamu ihalelerinden ve kamu finansmanından 12 aya kadar geçici olarak men edilebilir.
- Piyasadan Men: Ciddi ihlallerde veya tekrarlanan ihlallerde ilgili ürünlerin piyasaya sürülmesi veya ihraç edilmesi geçici olarak yasaklanabilir.
- Basitleştirilmiş Özen
Yükümlülüğünden Men: Ciddi ihlallerde veya tekrarlanan ihlallerde basitleştirilmiş özen yükümlülüğü uygulanması yasaklanabilir.
Üye Devletler, verilen nihai cezaları ve kararları Avrupa Komisyonu’na bildirmekle yükümlü olup bu bilgiler Avrupa Komisyonu’nun internet sitesinde kamuoyuna gösterimi açıktır.
EUDR ‘de Treyler veya diğer taşıma araçlarına özel olarak doğrudan bir düzenleme getirilmiş olmasa da, otomotiv sektöründeki bazı bileşenler ve malzemeler bu düzenlemeden dolaylı olarak etkilenecektir. Örneğin, ahşap bileşenler (kereste, taban tahtası) veya doğal kauçuk (lastik) gibi tarım ürünleri EUDR kapsamındadır. Bu nedenle, bu malzemelerin sürdürülebilir kaynaklardan elde edilmesi ve ormansızlaşma ile ilişkilendirilmemiş olması gerekecek.
Avrupa’ya ihraç edilecek ürünler için EUDR belgelerini tedarikçiden temin edilmesi gerekiyor
TREDER Teknik Komite Başkanı Fuat Erdem, treyler üreticilerinin, EUDR’nin doğrudan ürün yönetimi gereksinimlerine uyum sağlamaları konusunda uyararak “Kullanılan orman kökenli veya tarım kökenli ürünlerin sürdürülebilir kaynaklardan elde edildiğini doğrulama, tedarik zincirini izleme ve gerekli sertifikaları sağlama gibi adımları içeriyor. Treyler sektörü EUDR’nin kapsamına dolaylı yoldan gireceğinden ötürü, uyumluluğun sağlanması için sektöre özgü çözümler geliştirilmesi önemlidir. Treyler üreticileri AB’ye ihraç edecekleri ürün için 30 Aralık 2024 tarihinden önce EUDR belgelerini tedarikçiden temin edilmesi gerekiyor.” şeklinde konuştu.